Wij mensen denken graag dat wij alles onder controle hebben. Dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten en dat we onze levensloop zelf bepalen. Alhoewel het zeker zo is dat we over een heleboel dingen zelf kunnen beslissen en sommige omstandigheden het gevolg van onze keuzes zijn, is dit echter maar een klein deel van de werkelijkheid.

We hebben zoveel niet voor het zeggen

Het leven is namelijk niet maakbaar. Wij hebben zoveel niet voor het zeggen. We hebben geen invloed op het milieu waarin we geboren worden, het genenpakket waarmee we ter wereld komen en wat ten dele onze karaktereigenschappen, gevoeligheden en gezondheid bepaald. Daarnaast hebben we maar weinig invloed op de omstandigheden waarin we opgroeien en de mensen met wie we in aanraking komen.

Negatief gaat voor op positief

En bovenop op dit alles zijn we behept met een brein dat evolutionair gezien is gericht op het goed onthouden van negatieve ervaringen. Voor onze voorouders was het van levensbelang om negatieve ervaringen goed in te prenten en zo deze zoveel mogelijk te vermijden. Anders hadden wij als soort nooit kunnen overleven. Onze hersenen zijn voortdurend waakzaam en scannen de wereld om ons heen steeds op gevaar. Het is kenmerkend voor de hersenen dat ze sneller negatieve informatie bespeuren dan positieve.

De piekergroef

Zodra de hersenen iets als negatief of slecht interpreteren wordt onze geest daar als een magneet naar toe getrokken en gaan we ons zorgen maken. Als er geen directe oplossing voor het ‘probleem’ voorhanden is gaan we door met piekeren. Het gevolg hiervan is dat ‘de piekergroef’ in onze hersenen dieper wordt en we de fijne dingen niet meer kunnen opmerken.

Hoe komen we uit de piekergroef?

Er is geen echte manier om het piekeren helemaal te stoppen. Zorgen horen soms ook bij het leven. Maar wat we wel kunnen leren is om de piekergroef te herkennen en onszelf vriendelijk naar een ander perspectief te leiden om zodoende de piekergroef te verlaten. Zo spreken we andere delen van onze hersenen aan. En als we dat maar vaak genoeg doen zal onze piekergroef vanzelf minder diep worden.

5 tips om uit de piekergroef te stappen

1. Heb begrip voor het feit dat je piekert. Erken dat je brein je probeert te helpen! Het zorgen maken heeft tot doel om mogelijke gevaren te elimineren en ervoor te zorgen dat je veilig bent en blijft. Maar piekeren zorgt er alleen maar voor dat je je, gestrest, angstig en onrustig voelt. Het gevaarsysteem in je brein staat aan. Je brein heeft echter goede intenties. Hier kun je tegen jezelf zeggen: dank je dat je me probeert te helpen en me probeert te behoeden voor ‘gevaar’.
2. Laat je gevoelens toe, piekeren brengt vaak gevoelens van angst, onrust of stress met zich mee. Gevoelens die we liever niet voelen. Vaak gaan we zo op in ons gepieker dat we niet eens opmerken dat we ons angstig voelen. In plaats van deze gevoelens af te willen, laten we ze nu helemaal toe. In het engels zeggen ze ‘what you resists persists’ met andere woorden, dat waar je je tegen verzet houdt juist aan. We oefenen dus om deze gevoelens gewoon te laten zijn zoals ze zijn. Hier kun je tegen jezelf zeggen: het is ok, laat me de angst (of stress of onrust) maar voelen.
3. Geef het gevoel milde en vriendelijke aandacht, dit is het moment om vriendelijke aandacht te geven aan het gevoel. Je kunt je hand op je hart leggen of op de plek waar je angst, onrust of spanning voelt. Dit is een manier om je brein een signaal van vriendelijkheid en compassie te geven. Aanraking heeft een troostend effect. Neem de tijd om dit gevoel liefdevolle aandacht te geven, zoals je ook je kind, partner of goede vriend/vriendin aandacht zou geven als hij/zij met deze gevoelens kampt. Hier kun je tegen jezelf zeggen: Ik hoor je, ik voel je pijn, angst of verdriet. Ik zie je en ik ben bij je.
4. Onderzoek het gevoel met compassie,en geef jezelf wat je nodig hebt. Je kunt je zelf een aantal vragen stellen om het gevoel vriendelijk te onderzoeken, het kan behulpzaam zijn om je hand op je hart te houden als je deze vragen aan jezelf stelt. Wat vertelt dit gevoel je? Vertelt het je dat je niet goed genoeg of het niet waard bent? Of misschien dat het gevoel je zal overweldigen als je het toelaat? Stel jezelf eens de vraag: wat heeft dit gevoel nodig nu? Misschien heeft het liefde of zorgzaamheid nodig?  Neem de tijd om dat wat het gevoel nodig heeft ook aan jezelf te geven. Hier kun je tegen jezelf zeggen: Moge ik me vredig en rustig voelen, moge ik vrij zijn van deze angst, moge ik compassie hebben voor mezelf ook bij deze lastige gevoelens. Pas deze teksten aan, aan wat jij nodig hebt en wat voor jou goed voelt om tegen jezelf te zeggen.
5. Herhaal bovenstaande keer op keer steeds weer als je in de piekergroef terecht komt. Zie het als een oefening, als je dit steeds weer oefent zul je merken dat je je het gepieker minder erg begint te vinden.Dat je compassie kunt hebben met de zorgen die je maakt en jezelf kunt geven wat je nodig hebt. Realiseer je dat je niet alleen bent. Waar je je ook zorgen over maakt, er zijn altijd duizenden mensen te vinden met dezelfde zorgen als jij. Kwetsbaarheid hoort bij het menszijn. In onze zorgen en angsten voelen we ons vaak alleen. Herinner je jezelf eraan dat je niet alleen bent. Alle mensen zijn kwetsbaar en zitten met dit brein opgescheept. Hier kun je tegen anderen zeggen wat je ook tegen jezelf zou zeggen. Zo kom je uit je isolement van angst en pijn en herinner je jezelf eraan dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten.

‘We may have all come on different ships but we’re in the same boat now’ – Martin Luther King Jr.